Tag: Wrocław

W czerwcu w wielu polskich miastach odbywają się Marsze Równości, czyli parady równości. We Wrocławiu 7 czerwca w marszu wzięło udział około 10 tysięcy osób — i to mimo ulewnego deszczu. Białorusini mieszkający w mieście również zorganizowali własną platformę. Dziennikarka MOST przeszła ulicami Wrocławia w kolumnie marszu i poznała opinie zarówno jego uczestników, jak i tych, którzy próbowali mu przeszkodzić.

Tradycja obchodzenia Miesiąca Dumy LGBT+ w czerwcu sięga 1969 roku — to właśnie wtedy w USA miała miejsce seria tzw. zamieszek w Stonewall. Uznaje się je za pierwszy przypadek zorganizowanego oporu osób LGBT+ wobec systemu prześladowań.

Prawie wszystkie wrocławskie marsze zaczynają się w miejscu o symbolicznym znaczeniu — na placu Wolności. Wysiadamy z tramwaju i rozglądamy się, w którą stronę iść. Uśmiechnięci mężczyźni z tęczowymi bransoletkami wyraźnie zmierzają na marsz — decydujemy się iść za nimi.

Im bliżej placu, tym więcej policji. Niebieskie światła radiowozów rozświetlają całą ulicę.

Docieramy na miejsce około godziny 13 — akurat odsłaniana jest kolejna figurka krasnala. Niewielkie rzeźby krasnali to znak rozpoznawczy Wrocławia. Rozsiane po całym mieście, symbolizują szacunek wobec różnych zawodów i grup społecznych. Nowy wrocławski krasnal to „Człowiek Równości” — z dumnie uniesioną głową i powiewającą tęczową flagą.

W szeregu ustawiono namioty organizacji praw człowieka i różnych inicjatyw — dla osób transpłciowych, dla par LGBT+ powyżej 60. roku życia. W jednym z namiotów można anonimowo i bezpłatnie wykonać testy na HIV, kiłę i wirusowe zapalenie wątroby. Na miejscu rozdawane są również środki ochrony i lubrykanty. W innych stoiskach sprzedawane są tęczowe przypinki i tematyczna literatura. Za darmo serwuje się wodę z ogórkiem, cytryną lub miętą.

Deszcz zaczyna nieprzyjemnie siąpić, przez co ludzie zbierają się dość powoli. Około godziny 13 pod sceną stoi zaledwie około stu osób.

Po co Polakowi biało-czerwono-biała flaga?

Jeden z uczestników marszu trzyma drzewiec, na którym powiewa biało-czerwono-biała flaga. Mężczyzna przedstawia się jako Jakub, ale z uśmiechem dodaje, że można mówić na niego Jasza, bo „trochę mówi po białorusku”. Sam jest Polakiem.

— Zabieram ze sobą biało-czerwono-białą flagę wolnej Białorusi jako symbol oporu wobec krwawego dyktatora Łukaszenki, który — jak wiadomo — jest też wielkim homofobem — tłumaczy Jakub. Dodaje, że po raz pierwszy przyszedł z tą flagą na marsz w 2021 roku i od tego czasu spotyka tu wielu Białorusinów. — Dla mnie najważniejsze jest przypominanie o prawach człowieka. Ich łamanie to prosta droga do faszyzmu. Łukaszenka doszedł do władzy w 1994 roku, a już dwa lata później podporządkował sobie sądy (reforma konstytucyjna z 1996 roku osłabiła niezależność sądownictwa i w dużej mierze podporządkowała je władzy wykonawczej — przyp. MOST). Od tamtej pory krok po kroku niszczył demokratyczne instytucje. Za wiersze przeciwko dyktatorowi można było trafić do więzienia. Protestowanie przeciwko temu jest czymś naturalnym. A Marsz Równości to właśnie moment, żeby to pokazać.

Jakub ma również wiele zastrzeżeń wobec polskich władz. Z niepokojem mówi o zwycięstwie Karola Nawrockiego w wyborach prezydenckich, którego popiera konserwatywna partia Prawo i Sprawiedliwość.

— Dla mnie ten wybór był katastrofalny. Nie sądzę, by podpisał jakąkolwiek ustawę wspierającą osoby LGBT (w Polsce opracowano projekty ustaw o związkach partnerskich osób tej samej płci, ale ich los pozostaje niepewny — przyp. MOST). I choć teoretycznie coś da się przepchnąć przez rozporządzenia rządu, w obecnym rządzie jest wiele osób o prawicowych poglądach, które będą wszystko blokować — uważa Jakub. — Trzeba się temu sprzeciwiać — także na Marszach Równości.

„Nie rozumiem tych, którzy mówią: ‘Walczyliśmy o wartości demokratyczne, ale nie o to’”

Wśród udekorowanych platform, z których przemawiają aktywiści, łatwo dostrzec tę białoruską. Widnieje na niej duży napis „Каханне” (Miłość), nietypowa flaga — „Pogoń” na tęczowym tle — oraz drag queen, czyli mężczyzna występujący w kobiecej roli.

Wkrótce podchodzą Anastazja i Iryna — brały udział w przygotowaniu platformy. Anastazja opowiada, że białoruska platforma na Marszu Równości pojawia się już po raz czwarty.

— Organizujemy różne wydarzenia, pracujemy z młodzieżą, z kobietami, z białoruską społecznością LGBTQ+ tutaj, we Wrocławiu — dodaje Iryna. — Uznałyśmy, że skoro nie możemy robić tego otwarcie na Białorusi, to musimy robić to tutaj, w Polsce.

Nawet wśród rodaków nie brakuje przeciwników łączenia biało-czerwono-białej i tęczowej flagi. Z takim zarzutem do dziewczyn podeszła grupa młodych osób ubranych na czarno — i to właśnie w dniu Parady. Rozmówczynie są przekonane, że była to prowokacja.

— W 2020 roku wychodziłyśmy na ulice w imię wolnej Białorusi, w obronie praw człowieka. I dziś wiemy, że prawa muszą obowiązywać wszystkich — zarówno większość, jak i mniejszość. Nie rozumiem ludzi, którzy mówią: „Walczyliśmy o wartości demokratyczne, ale nie o to”. To po prostu brak wiedzy, brak doświadczenia — mówi stanowczo Anastazja.

„Jako mama błogosławię cię, synu. I ciebie też, synu”

Mimo coraz silniejszego deszczu, uczestnicy gromadzą się pod sceną. Wszystkie wystąpienia są tłumaczone na język migowy.

Na scenę wchodzi Marcin i przedstawia publiczności swojego chłopaka Alexa. Nagle klęka na jedno kolano i oświadcza się. Plac eksploduje entuzjazmem. Gdy pierwsze emocje opadają, Alex również wyciąga pierścionek — i także oświadcza się swojemu partnerowi. Obaj są w szoku, ale wymieniają się pierścionkami i całują.

Na razie to raczej symboliczny gest — Polska nie rejestruje ani nie uznaje małżeństw jednopłciowych.

Na scenę z uśmiechem wychodzi mama Marcina.

— Jako mama błogosławię cię, synu. I ciebie też, synu — mówi.

Później w wywiadzie dla telewizji TVN24 dodaje:

— Chciałabym, żeby mój syn miał takie same prawa, jakie ja miałam, kiedy wychodziłam za mąż za swojego męża.

„Nie jesteśmy obywatelami drugiej kategorii”

Dla uczestników ważne jest to, że w wydarzeniu biorą udział przedstawiciele władz.

— Wrocław staje się miastem, w którym każdy może być sobą — bez strachu, z podniesioną głową i dumą — mówi aktywistka i pełnomocniczka prezydenta Wrocławia ds. równego traktowania Alina Szeptycka.

Podkreśla, że to już siódmy Marsz Równości odbywający się pod patronatem prezydenta miasta, a Wrocław jest oficjalnym partnerem wydarzenia.

— Nie jesteśmy obywatelami drugiej kategorii. Nasze prawa i nasze bezpieczeństwo nie mogą być wiecznie odkładane na później. Nie ma nic ważniejszego niż bezpieczne i godne życie każdego z nas — zaznacza.

W pewnym sensie rozwiewa też obawy Jakuba:

— Zawsze idziemy w stronę równości, wolności i praw człowieka — niezależnie od wyników wyborów, niezależnie od tego, co nas otacza.

„Głuche lesbijki zamawiają głuche dzieci” i inne lęki homofobów

Gdy ze sceny wciąż płyną ostatnie przemówienia przed rozpoczęciem marszu, na plac zaczynają się schodzić przeciwnicy osób LGBT+. Małe grupki pojawiają się jakby znikąd. Na transparentach — budzące grozę hasła i grafiki. Jeden z nich opowiada o parze głuchych lesbijek, które „zamówiły” sobie głuche dziecko.

Większość uczestników nie zwraca na nich uwagi. Bębniarki dalej wybijają rytm, zgromadzeni tańczą i śpiewają. Niektórzy robią zdjęcia protestującym — wygląda na to, że nikt nie traktuje ich poważnie.

W końcu o 14:45 przemówienia dobiegają końca i rozpoczyna się sam marsz — kolumna rusza z placu Wolności. Pochód otwiera grupa z transparentem „Równość bez granic”, za nimi jedna po drugiej wyruszają platformy, a za nimi płynie wielotysięczny tłum ludzi. Białoruska platforma należy do najbardziej energetycznych: bańki mydlane, muzyka, taniec.

Niektórzy przeciwnicy osób LGBT ustawili się przy krawędziach trasy marszu. W okolicach ulicy Jana Pawła II chłopak i dziewczyna trzymają transparent z przekreśloną tęczową flagą i napisem „Stop pedofilii”. Od uczestników marszu oddziela ich policyjny bus i kilku funkcjonariuszy w kaskach.

Z głośników przeciwników słychać hasła o tym, że „małżeństwa jednopłciowe są niepotrzebne”, a LGBT „to aborcja, pedofilia i masturbacja”. Trudno zrozumieć logikę tego przekazu — kolumna reaguje na niego raczej obojętnie, niektórzy tylko lekko się uśmiechają.

„Mamy prawo do miłości”

Tatsiana idzie ulicami Wrocławia z biało-czerwono-białą flagą na ramionach. Obok niej Uljana z Ukrainy.

— Jesteśmy tutaj po to, żeby wspierać swoich ludzi — mówi Tatsiana.

— Żeby bronić naszych praw, żebyśmy nie musiały się bać, co pomyśli społeczeństwo, kiedy pokażemy się publicznie — dodaje Uljana.

Dla Polki Roro udział w marszu to akt wolności.

— W moim otoczeniu jest dużo homofobii. Dla mnie to wydarzenie to wsparcie dla innych ludzi, ale też dla mnie samej — żebym mogła być sobą. Pokazać sobie i innym, że mamy prawo do miłości — mówi. — W moim rodzinnym mieście wszystko jest bardziej ukryte, ale we Wrocławiu mamy wsparcie. Tutaj mamy swoją platformę — z przyjaciółmi, którzy mówią: „Możesz być sobą”.

Gdy kolumna wraca na plac Wolności, szeregi uczestników zaczynają się przerzedzać. Większość namiotów jest już złożona, ale ten, w którym można bezpłatnie i anonimowo wykonać testy na HIV, nadal działa. Przed wejściem ustawia się wyraźna kolejka — głównie młodych ludzi.

Tymczasem uczestnicy rozchodzą się po mieście. W kawiarniach, sklepach, na ulicach — wszędzie uśmiechnięci ludzie w kolorowych strojach, z tęczowymi parasolkami, symbolami i brokatem. Choć niebo pozostało szare, tęcza i tak była wszędzie.

We Wrocławiu po raz pierwszy odbył się Festiwal Chłodnika — wydarzenie, które 31 maja zgromadziło Białorusinów wokół talerza tradycyjnej potrawy. Goście mogli samodzielnie skomponować chłodnik, wziąć udział w konkursach, posłuchać historii o pochodzeniu dania — i przez chwilę poczuć się jak w domu. Dziennikarka MOST była na miejscu i rozmawiała z uczestnikami oraz organizatorami wydarzenia.

„To przecież miejsce mocy”

Gdy w parku Klecińskim zauważamy ludzi siedzących na kocach i zajadających się warzywami, wiemy, że trafiliśmy pod właściwy adres. Niektórzy rozmawiają, inni po prostu łapią słońce. Atmosfera — przytulna i domowa.

Barys przyszedł na festiwal jako zwykły uczestnik, ale wkrótce wciągnął się w przygotowania.

— To bardzo ciekawe wydarzenie, które łączy i zbliża ludzi. Mieszkam niedaleko i nie miałem szans, żeby nie przyjść. Staram się nie opuszczać żadnej imprezy, bo nawet gdy mieszkałem na Białorusi, nie było tam takiej różnorodności wydarzeń — opowiada Barys.

Przyznaje, że przyszedł nie tyle na festiwal kulinarny, co do przestrzeni, w której „czujesz, że jesteś na swoim miejscu”.

— To przecież miejsce mocy — wskazuje wokół siebie Barys. — Takie drzewa tutaj, stuletnie, może nawet dwustuletnie. Te zapachy wiosny…

„Postanowiliśmy: zróbmy wersję demo”

Organizacja festiwalu rozpoczęła się dosłownie trzy tygodnie przed wydarzeniem. Pomysł wyszedł od historyka Aleśa Biełego — to on zaproponował wspólnocie „Białorusini Wrocławia” zorganizowanie niewielkiego pikniku poświęconego chłodnikowi.

— Mieliśmy bardzo mało czasu. Postanowiliśmy: zróbmy wersję demo. Skromne święto — zobaczymy, czy w ogóle ktoś się zainteresuje. Początkowo przyszło około dziesięciu osób, niemal wszyscy z ekipy organizacyjnej. Było trochę nerwowo, że nikt więcej nie dotrze — przyznaje Weranika, organizatorka festiwalu.

Ale ludzie jednak przyszli — więcej, niż się spodziewali. Przygotowano około 70 porcji chłodnika, maksymalnie na setkę — i wszystko się rozeszło, ale nikt nie został z pustym talerzem. Najszybciej zniknął chłodnik z burakami, zauważyła Weranika. Choć właśnie jego było najwięcej, to skończył się jako pierwszy.

Organizatorzy postanowili połączyć kilka formatów: oprócz pikniku z chłodnikiem, na gości czekał miniwykład o historii potrawy oraz konkursy. Oddzielnie działała strefa, w której każdy mógł samodzielnie skomponować swój chłodnik — z burakami, zieleniną, jajkiem, śmietaną i innymi składnikami. W efekcie mogły powstać dziesiątki, jeśli nie setki wariantów tej samej potrawy — w zależności od smaku, przyzwyczajeń z dzieciństwa i kulinarnych odkryć na emigracji. Obok rozdawano gotowe porcje do degustacji.

— Chcieliśmy zrobić coś prostego, ale spójnego: i o jedzeniu, i o tradycji, i o naszych ludziach — mówi Weranika.

Podczas naszej rozmowy goście wciąż przychodzą. Główny bohater festiwalu — chłodnik — już się skończył, ale gości witają z uśmiechem i proponują warzywa, których zostało jeszcze całe wiadro.

„Na najbliższy rok, chyba już się najadłam chłodnika”

Dla Weraniki przygotowania do festiwalu wiązały się z kulinarnymi eksperymentami. Mówi, że aby wybrać trzy podstawy chłodnika, przez dwa tygodnie testowała różne warianty, porównywała i dopracowywała smak do ideału.

— Przez 14 dni robiłam różne wywary, próbowałam różne przepisy i wszystko degustowałam. Na najbliższy rok, chyba już się chłodnika najadłam — śmieje się.

Jej faworytem został chłodnik na szczawiu z musztardą, zieleniną i śmietaną — prosty, ale o charakterystycznym kwaśno-pikantnym smaku.

Jak chłodnik podawano w bogatych domach

Tacciana, jedna z uczestniczek festiwalu, szczególnie zapamiętała wykład o historii chłodnika.

— Była taka mini-ankieta podczas wykładu, od razu przyciągnęło to ludzi. I taka zagadka mi utkwiła w pamięci: przyjechał król, podano mu chłodnik. I co do niego dodano, że tak się zasmucił? — wspomina Tacciana. — Okazało się, że to był lód. Ciekawe — w bogatych domach tak właśnie go serwowano.

„Chłodnik to smak rodzinnego domu”

Zauważamy, że wielu gości festiwalu ma na sobie ubrania w przyjemnych odcieniach różu, zieleni lub bieli — jakby same potrawy zamieniły się w ludzkie postacie. Okazuje się, że na miejscu odbywa się konkurs strojów w kolorach chłodnika. Alesia (imię zmienione) przyszła w różowej spódnicy i bluzce — idealnie wpisujących się w barwy bohatera dnia.

Dla tej kobiety festiwal był jednak czymś znacznie głębszym niż tylko wizualny performance czy jedzenie.

— Kiedy zobaczyłam zapowiedź wydarzenia, poczułam ogromną wdzięczność dla ludzi, którzy postanowili je zorganizować — to jak „proste słowa i proste rzeczy” — domowe ciepło i przytulność — opowiada Alesia. — Swoją drogą, odkąd jestem na emigracji, ani razu go nie gotowałam — a to była świetna okazja, by przypomnieć sobie smak tej tradycyjnej białoruskiej potrawy.

W domu Alesi chłodnik podawano z pieczonymi ziemniakami.

— Chłodnik to smak dzieciństwa, rodziców, domu rodzinnego, tradycji, szczypiorku i koperku z ogródka, zapachu ogórków roznoszącego się po całym domu i tego, że do chłodnika zawsze muszą być smażone ziemniaki — kontynuuje. — My jedliśmy go właśnie tak. Wiem, że jest tradycja gotowania chłodnika na kefirze, ale mi to nie smakuje, bo mama zawsze robiła go na wodzie i śmietanie.

Sekret w occie

Oprócz konkursu strojów, podczas festiwalu wybierano również najlepszy chłodnik. Goście degustowali dania przygotowane przez uczestników i głosowali na najsmaczniejszy wariant. Zwyciężyła Nadzieja. Cieszy się szczerze, że wzięła udział — i z łatwością zdradza sekret swojego firmowego przepisu.

— Wydaje mi się, że mój sekret tkwi w occie — mówi. — Mało kto to lubi, ale polecam spróbować dodać odrobinę octu dla pikanterii. Ale mam wrażenie, że chłodnika nie da się przygotować niesmacznie.

Szczególnie zaskoczył ją jeden ze składników użytych przez inną uczestniczkę — i teraz Nadzieja planuje wypróbować ten wariant w domu.

— Wcześniej nie słyszałam, że do chłodnika można dodać cytrynę — dziwi się Nadzieja. — A dziewczyna, która brała udział razem ze mną, dodała cytrynę — i bardzo mnie to zaciekawiło. Następnym razem na pewno spróbuję.

Jakby w białoruskim parku

Kiedy wychodzimy z festiwalu, w parku wciąż jest sporo ludzi. Przechodząc obok, tu i tam słyszymy znajome słowa — słychać raz rosyjski, raz białoruski. Przez chwilę wydaje się, że to nie Wrocław, a zwykły białoruski park, gdzie wieczorny plan jest jeden — ugotować chłodnik.

I dopóki w Polsce można jeszcze znaleźć koper i buraczki, białoruskie lato będzie trwać.

Wrocław znalazł się w centrum uwagi piłkarskiej Europy: 28 maja na stadionie miejskim odbył się finałowy mecz Ligi Konferencji UEFA pomiędzy londyńską Chelsea a Realem Betis z Sewilli. Władze miasta słusznie podkreślały, że turniej będzie znakomitą reklamą dla Wrocławia. Jednak w przeddzień decydującego starcia zabytkowy Rynek przeżył sceny bardziej przypominające kibicowskie burdy niż promocyjne święto. Dziennikarka MOST była na miejscu i rozmawiała z tymi, którzy znaleźli się w epicentrum wydarzeń — zarówno na placu, jak i na stadionie.

Tramwaje z czerwonymi i niebieskimi tablicami

Jeszcze przed finałem wiceprezydentka Wrocławia Renata Granowska podkreślała, że Liga Konferencji to ogromna szansa dla miasta. To promocja w Europie i zysk dla wrocławskich firm.

Oczekiwano przybycia około 70 tysięcy kibiców — to znacznie więcej niż może pomieścić stadion (około 40 tysięcy widzów).

Przed meczem baza hotelowa Wrocławia była wyprzedana: pod koniec maja zarezerwowanych było 89% miejsc noclegowych, a ceny osiągnęły rekordowy poziom. Według serwisu Booking.com, dwie noce (27–29 maja) kosztowały co najmniej 1300 zł za osobę, a tylko w nielicznych hotelach można było znaleźć coś tańszego. W wielu przypadkach pobyt kosztował gości kilka tysięcy złotych.

Miasto przygotowało się na futbolowy najazd na szeroką skalę: zaangażowano około 2 tysiące policjantów, w tym funkcjonariuszy z Wielkiej Brytanii i Hiszpanii, którzy przyjechali, aby wspomóc polskich kolegów w zapewnieniu porządku.

Dla kibiców Chelsea i Realu Betis opracowano oddzielne trasy dojścia na stadion. Anglicy i Hiszpanie kierowali się do różnych wejść zgodnie z tzw. czerwonymą i niebieską linią transportu — tak, aby ich grupy nie stykały się ani przed meczem, ani po nim. Na tramwajach i autobusach pojawiły się odpowiednie kolorowe tabliczki.

„Słychać było wybuchy, niektórych kazano klękać”

Mimo przygotowań, dzień przed finałem centrum Wrocławia ogarnęła fala kibolskiej przemocy. Wieczorem 27 maja grupy angielskich i hiszpańskich kibiców starły się na Rynku i sąsiednim placu Solnym. Doszło do bójek: w ruch poszły butelki, krzesła i stoliki z ulicznych kawiarni. Policja musiała interweniować: przeciwko rozwścieczonemu tłumowi użyto gazu łzawiącego, a nawet armatek wodnych.

— Wieczorem poszliśmy z chłopakiem na spacer na rynek (główny plac miasta — przyp. red.). Wszystko było otoczone przez policję, po obu stronach ulicy siedzieli kibice — Hiszpanie i Anglicy, a między nimi stali polscy funkcjonariusze prewencji. Co jakiś czas słychać było wybuchy, niektórych kazano klękać. Ludzie rzucali butelkami, wspinali się na latarnie, oblewali się piwem — relacjonuje Iwanna.

„Weszły Hiszpanki i wszystko rozrzuciły”

Następnego dnia dziewczyna z niepokojem poszła do pracy: sklep, w którym pracuje, znajduje się zaledwie kilka minut od Rynku i wiedziała, że może ponownie znaleźć się w samym środku wydarzeń.

— Rano kibice spali na ławkach przy Galerii Dominikańskiej (centrum handlowe we Wrocławiu — przyp. red.). Już o dziesiątej po centrum jeździły policyjne furgonetki, a w południe kibice znów ruszyli w stronę Rynku, głośno krzyczeli, zaglądali do sklepów. Do mnie weszły Hiszpanki i wszystko rozrzuciły na sali sprzedaży. To było nieprzyjemne, straszne. Przez cały dzień czekałam, aż się skończy.

Wieczorem Iwannę znów odebrał jej chłopak: nie odważyła się wracać do domu sama.

— Przeszliśmy przez plac — było bardzo brudno: szkło, lepki asfalt, śmieci. Atmosfera odrazy i niepokoju. Tak nie powinno wyglądać miasto po wielkim święcie.

Centrum miasta jak opuszczona scenografia

Wieczorem 28 maja, na kilka godzin przed rozpoczęciem meczu, centrum Wrocławia zaczęło gwałtownie pustoszeć. Większość lokali zamknęła się wcześniej niż zwykle. Idziemy przez centrum podczas pierwszej połowy — dużo policji, cała ulica rozświetlona niebieskimi światłami.

Tylko w kilku miejscach, gdzie na letnich ogródkach ustawiono telewizory, niewielkie grupki ludzi spokojnie oglądały transmisję. Przy stolikach pozostawały wolne miejsca, atmosfera była raczej powściągliwa. Dowiedzieć się, że któraś z drużyn strzeliła gola, było łatwo — wtedy z różnych stron dochodziły okrzyki kibiców.

Około 21:50 weszliśmy do jednego z lokali, który zazwyczaj działa do północy. Ale barman z przeprosinami poinformował, że dziś zamykają wcześniej — z powodu kibiców.

Na placu o tej porze już pracowały służby komunalne. W trybie awaryjnym sprzątały szkło, śmieci i resztki kibicowskiej zabawy. Centrum, które miało stać się główną strefą świętowania, bardziej przypominało opuszczoną scenografię.

„Zaraz po gwizdku wyszła policja”

Na stadionie podczas finałowego meczu nie doszło do incydentów. Kibiców obu drużyn rozmieszczono w oddzielnych sektorach, a wokół samego stadionu wykluczono możliwość kontaktu między dwoma obozami kibiców. Według świadków, na arenie udało się stworzyć prawdziwe piłkarskie święto, a nie pole bitwy.

— Kibicuję Chelsea od prawie 20 lat i cieszyłem się, że moja drużyna zagra w moim mieście — opowiada Jewgienij. — Mam dobre doświadczenia z uczestnictwa w podobnych meczach. No i sam turniej — trzeci pod względem rangi w Europie — od razu obniża poziom emocji wśród najbardziej zagorzałych brytyjskich kibiców.

 

Według Jewgienija logistyka wokół stadionu była dobrze zorganizowana: kolejki były minimalne, wejście przebiegało sprawnie, a bezpieczeństwo było wyczuwalne — ale bez nadmiernej presji.

— Po wejściu widziałem, jak ludzie śpiewali piosenki, robili sobie zdjęcia, jedli przekąski i pili bezalkoholowe piwo. Alkoholowe piwo pili z puszek przed wejściem. Nie było żadnych konfliktów, mimo że — według moich odczuć — kibiców Betisu było 70–80 procent. Wszyscy spokojnie wyszli ze stadionu, gratulowali sobie nawzajem (Chelsea wygrała 4:1 — przyp. red.), wsiedli do podstawionego transportu i na tym wszystko się skończyło — wspomina Jewgienij.

Miguel również był wśród widzów i potwierdza: atmosfera była spokojna, nie dochodziło do konfliktów.

— Zdziwiło mnie, że zaraz po gwizdku wyszła policja. Bali się chyba, że kibice Chelsea wybiegną? — zastanawia się. — Przed trybuną Betisu policji było o wiele mniej.

38 zatrzymanych

Kibolskie ekscesy trwały krótko, ale pozostawiły po sobie nieprzyjemne wrażenie. Według danych biura prasowego Urzędu Miejskiego Wrocławia, w ciągu dwóch dni — 27 i 28 maja — odnotowano 120 przypadków zakłócenia porządku. Interwencji policji było 950, a straży miejskiej — kolejne 250. Łącznie zatrzymano 38 osób, z czego 18 trafiło do aresztu, a ich sprawy są rozpatrywane w trybie przyspieszonym. Nie odnotowano informacji o poważnych poszkodowanych.

Niewielkie straty i duże nadzieje

Kiedy emocje opadły, miasto zaczęło podsumowywać wydarzenie. Służby komunalne pracowały przez całą noc — rano 29 maja centrum zostało uprzątnięte (zebrano około 8 ton odpadów).

Szkody okazały się zaskakująco niewielkie. W wyniku wybryków kibiców uszkodzonych zostało jedynie kilka siedzisk i ławek ulicznych, wybito szybę w jednym tramwaju, zniszczono kilka witryn, pękła donica na Rynku. Zgłoszono cztery wygięte maszty flagowe i siedem uszkodzonych stojaków rowerowych. Jeden z miejskich tramwajów musiał trafić do zajezdni, ponieważ chuligani pociągnęli za hamulec bezpieczeństwa i zablokowali jego ruch. Następnego dnia tramwaj wrócił jednak na trasę.

Przedstawiciele magistratu podkreślają, że korzyści finansowe z takiego międzynarodowego wydarzenia są nieporównywalnie większe niż koszty związane z usuwaniem skutków zamieszek.

Ostatecznie Wrocław osiągnął dokładnie to, na co liczył, choć z odrobiną goryczy w beczce miodu. O mieście zrobiło się głośno w Europie — najpierw w kontekście kibolskich zamieszek, ale potem także jako miejscu triumfu Chelsea: Anglicy zdobyli trofeum.